Μια εξομολόγηση για τις αμαρτίες του σύγχρονου ανθρώπου

Κριτική του μυθιστορήματος CONFITEOR του CAMBRE JAURE
Του Γιάννη Αποστολόπουλου

Με όχημα ένα βιολί ο Καμπρέ συνθέτει ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που εκτείνεται σε βάθος χρόνου και οδηγεί τον αναγνώστη σε μια περιπλάνηση τόσο ψυχική όσο δε και ιστορική.

Στο ογκώδες αυτό έργο, που αν μη τι άλλο προσελκύει το ενδιαφέρον όχι μόνο για την ιστορία αυτή καθεαυτή αλλά και για την αφηγηματική τεχνική του συγγραφέα. Ο οποίος «παίζει» με τον χώρο και τον χρόνο αλλά κυρίως με την προοπτική και συνθέτει μέσα από αλλεπάλληλες ιστορίες ένα αφήγημα που κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο.

Ο ήρωας μέσα από την εξομολόγηση (Confiteor), ουσιαστικά εκλιπαρεί για συγχώρηση όχι μόνο για τα δικά του κρίματα αλλά και τα πεπραγμένα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ο αφηγητής ενίοτε είναι κρινόμενος, όταν αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο και ενίοτε κριτής - όταν χρησιμοποιείται η τριτοπρόσωπη αφήγηση- με αυτή την εναλλαγή στο πρόσωπο του αφηγητή το μυθιστόρημα αποκτά μια μορφή διαλόγου, ανάμεσα στους αφηγητές και τους αναγνώστες.

Το ιδιαίτερο στοιχείο του μυθιστορήματος δεν είναι το θέμα του, το κακό και οι επιδράσεις του στους ανθρώπους, αλλά ο τρόπος που έχει δομηθεί η αφήγηση. Στην προηγούμενη παράγραφο αναφέρθηκα σε δυο αφηγητές που ουσιαστικά είναι το ίδιο πρόσωπο. Ο κεντρικός ήρωας αφηγείται μια την ιστορία πότε με την δική του οπτική γωνία, του ανθρώπου που είναι μέσα στην ιστορία και δεν έχει αντικειμενική άποψη και πότε παίρνει την απόσταση που χρειάζεται για να παρουσιάσει τα θέματα που θίγει με πιο αντικειμενικό τρόπο.

Η εξιστόρηση μας πηγαίνει αρκετά πίσω στον χρόνο, τότε που οι ξυλουργοί έψαχναν την ξυλεία για να φτιαχτεί το περιβόητο βιολί. Το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο από ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στα διαφορετικά επεισόδια που παρουσιάζει ο αφηγητής.

Η πλοκή είναι ενδιαφέρουσα, υπάρχει αίτιο και αποτέλεσμα, υπάρχει η έκπληξη αλλά και η αγωνία.

Η αφήγηση δεν είναι ευθύγραμμη, βρίσκεται σε μια διαρκεί κίνηση μπρος-πίσω, σαν ένα χορευτικό. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται από τον αφηγητή η ζωντάνια του κειμένου και ο αναγνώστης ουσιαστικά συμμετέχει σε αυτό το ταξίδι στο παρελθόν. Οι βασικοί ήρωες παρουσιάζονται ολοκληρωμένοι, εξελίσσονται, ενώ οι δευτερεύοντες ήρωες είναι πιο στατικοί και επιτελούν τον ρόλο τους που δεν είναι άλλος από το να βοηθήσουν την εξέλιξη της ιστορίας. Για τους ήρωες πότε χρησιμοποιείται πότε η άμεση παρουσίαση και πότε η έμμεση.

Όμως υπάρχουν και στοιχεία που θα μπορούσαν να μην υπάρχουν. Σε πολλά σημεία οι εκτενής περιγραφές επιβραδύνουν τον ρυθμό. Επίσης θα μπορούσαν να έχουν αφαιρεθεί σημεία της αφήγησης όπου υπάρχει επανάληψη και δεν προσφέρουν στην ιστορία. Η σχέση του ήρωα με την οικογένεια του επαναλαμβάνεται αρκετά σε σημείο τέτοιο που να δημιουργεί κόπωση στον αναγνώστη. Σαφώς αν περιοριζόταν η αφήγηση θα είχαμε ένα σφιχτό μυθιστόρημα.

(Το παρόν κείμενο αποτελεί εργασία στo πλαίσιo της συμπληρωματικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης «Στο Εργαστήρι του Συγγραφέα – Λογοτεχνία και Κριτική» που διοργανώνει το ΕΚΠΑ)

Ζάουμε Καμπρέ - Confiteor

Μετάφραση: 

Ευρυβιάδης Σοφός

Σελίδες:
736

Εκδόσεις:
Πόλις
Έτος έκδοσης:
2016