«Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950. Η απόσταση ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα»

Η έκθεση εγκαινιάζεται στις 7 Δεκέμβρη στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Μια εντυπωσιακή, πολύπλευρη έκθεση, που διατρέχει την «τραυματική» δεκαετία 1940-1950 και φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές της Κατοχής, του Ολοκαυτώματος και του εμφύλιου πολέμου θα φιλοξενηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Χαρακτικά της Βάσως Κατράκη, παρτιτούρες του Ιάννη Ξενάκη, έργα ζωγραφικής του Νίκου Εγγονόπουλου, ποιήματα γνωστών δημιουργών, στίχοι του Κώστα Κινδύνη, εγκαταστάσεις, βίντεο, ανέκδοτες φωτογραφίες και μια μεγάλη ενότητα για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων περιλαμβάνονται ανάμεσα στα εκθέματα και φωτίζουν μια ταραγμένη περίοδο.

Εστιάζοντας στη συνθετότητα της ιστορίας και στις διαφοροποιήσεις των βιωμάτων και της μνήμης, όπως αυτές εκφράζονται από τον πολιτιστικό λόγο.

Τον συντονισμό της έκθεσης, που έχει τίτλο «Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950. Η απόσταση ανάμεσα στην ιστορία και το βίωμα», έχει το Γερμανικό Ινστιτούτο Γκαίτε-Θεσσαλονίκης ενώ τη διοργάνωση σημαντικοί φορείς όπως το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Deutsches Historisches Museum του Βερολίνου.

Η έκθεση εγκαινιάζεται στις 7 Δεκέμβρη, θα καλύψει το σύνολο σχεδόν των χώρων του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και θα μείνει ανοιχτή μέχρι το τέλος Φλεβάρη.
Ιδιώτες, φορείς, μουσεία, ιδρύματα από όλη τη χώρα έχουν δώσει επιλεγμένα εκθέματα για τις ενότητες της έκθεσης, με στόχο να απαντήσουν ως έναν βαθμό στο ερώτημα «τι έγινε στον τομέα της τέχνης αυτήν τη δεκαετία, τι δεν έγινε και γιατί;».

Τεκμήρια, φωτογραφίες και οπτικό υλικό από το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης δείχνουν τις μαύρες σελίδες του Ολοκαυτώματος, σε μία βιωματική ενότητα που συγκινεί και σοκάρει.

Η έκθεση φέρνει αντιμέτωπες τις αφηγήσεις μέσα από έργα πνευματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών, με τις κυρίαρχες ιδεολογικές αναπαραστάσεις, καταγράφοντας, επίσης, σημαντικά ιστορικά θέματα που σε μεγάλο βαθμό παραμένουν εκκρεμή, όπως η μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας μέσα και από την περίπτωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.

Έτσι, αναπόφευκτα, έρχεται αντιμέτωπη τόσο με τη συναισθηματική διάσταση των βιωμάτων των ανθρώπων όσο και με την ψυχρή τυποποίηση των ιδεολογημάτων και επιχειρεί να φέρει σε διάλογο παραδείγματα από την εικαστική και πολιτιστική παραγωγή με έργα και τεκμήρια από δημόσια και ιδιωτικά ιστορικά αρχεία.

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, γνώμονας της μεγάλης αυτής έκθεσης είναι η πολιτιστική και εικαστική πραγματικότητα και οι διάφορες εκφράσεις της κατά την περίοδο της Κατοχής και του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη αναφορά στο Ολοκαύτωμα, μέσα από ντοκουμέντα και υλικό που συντίθεται με ιδιαίτερο τρόπο για να προσφέρουν μια πολύπλευρη ανάγνωση στον θεατή.

Η μελέτη της πολιτιστικής και κοινωνικής ιστορίας και των βιωμάτων των ανθρώπων έρχεται σε αντιπαράθεση με τις αφηρημένες εθνικιστικές κατασκευές και τα ιδεολογήματα της πολιτικής των κρατών και τους κοινωνικούς ανταγωνισμούς, δίνοντας μια συνολική εικόνα για την τέχνη της εποχής, έτσι όπως άνθησε ή μαράζωσε την κρίσιμη τούτη δεκαετία.

Η επιλογή των εκθεμάτων καλύπτει, όσο αυτό είναι δυνατό, ένα ευρύ φάσμα έργων, τεκμηρίων και εκφράσεων, τόσο ως άμεσες μαρτυρίες και συμμετοχή στα γεγονότα όσο και ως διαφοροποιημένες αφηγήσεις μέσα στον χρόνο. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται σε έναν βαθμό να φωτίσει πτυχές της διαπραγμάτευσης της μνήμης, της γνώσης και της ιστορίας στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα της περιόδου αυτής.

Πλούσιο υλικό έχουν διαθέσει η Εθνική Πινακοθήκη, τα Μουσεία Θεάτρου και Εξορίας της Αθήνας, Μουσεία των Καλαβρύτων, της Λαμίας, των Ιωαννίνων, η Alpha Bank, ιστορικά ιδρύματα και λογοτεχνικά αρχεία, δήμοι και ιστορικές κοινότητες, καθώς και πολλοί ιδιώτες.

Επικεφαλής του εγχειρήματος είναι ο Peter Panes από το Γκαίτε, τον συντονισμό έχει ο Άρης Καλόγηρος, επίσης από το Γκαίτε, και την επιστημονική επίβλεψη η Μόνικα Φλάσε από το Deutsches Historisches Museum του Βερολίνου.