«Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της αφαίρεσης»

Έκθεση Ζογγολόπουλου στην Άνδρο

Η έκθεση «Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της αφαίρεσης» θα λειτουργεί έως τις 25 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Ανδρο και μας μυεί στο σύμπαν του διακεκριμένου γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου.

Μέσα από την αναδρομική έκθεση 90 συνολικά έργων του καλλιτέχνη, πραγματοποιείται ένας «ανάπλους» στην καλλιτεχνική του πορεία, επιτρέποντας στον επισκέπτη να προσεγγίσει τους ιδιόμορφους και ιδιότροπους προσωπικούς εκφραστικούς κώδικες με τους οποίους ο Ζογγολόπουλος, με μαθηματικό οίστρο και θεωρητική λογιότητα, επιδόθηκε στην αναζήτηση του «απόλυτου».

«Με σεβασμό στη μνήμη του Ζογγολόπουλου, αυτού του ευπατρίδη καλλιτέχνη», έχει στηθεί η έκθεση. «Φεύγοντας ο θεατής θέλουμε να ξέρει ποιος είναι ο Ζογγολόπουλος» τονίζει ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.


Και γεγονός είναι ότι ο θεατής φεύγει πλήρης και γοητευμένος από την ποικιλία αλλά και τον τρόπο που ο καλλιτέχνης παραβλέπει τους νόμους της βαρύτητας.

Από το πρώιμο ζωγραφικό «Τοπίο» (1935) έως την «Ειράνα» του 2001, το τελευταίο έργο του, ο θεατής μπορεί να έλθει σε επαφή με το έργο ενός καλλιτέχνη ο οποίος από τα 100 χρόνια της φυσικής παρουσίας του στη ζωή, με ασίγαστη πλησμονή και ακάματη ενέργεια, τα εβδομήντα τα αφιέρωσε σ' αυτό που είχε τάξει σκοπό της ζωής του, την Τέχνη.

Στην έκθεση παρουσιάζονται τα «αδύναμα» κατ' εκείνον σχέδιά του και ζωγραφικά έργα του, γιατί ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική.

Άλλωστε, το ταλέντο του στη ζωγραφική και την καλλιγραφία τον «ξελάσπωνε» στο σχολείο, γιατί ως μαθητής ήταν ζωηρός, όπως εξηγεί η αρχαιολόγος και μουσειοπαιδαγωγός Ειρήνη Στρατή.

Ένα ορειχάλκινο χέρι, το χέρι του καλλιτέχνη, υποδέχεται τον επισκέπτη, για να ακολουθήσει η πρώιμη δουλειά του Ζογγολόπουλου, έργα χυτευμένα σε χαλκό, με ανθρωπομορφικό περιεχόμενο.

Πρόκειται για ρεαλιστικά γλυπτά, πορτρέτα φίλων και ανθρώπων όπως η Ειρήνη Μεϊντάνη-Πολίτη, κόρη του Λίνου Πολίτη. Σε άλλα έργα αποτυπώνει μορφές της καθημερινότητας, όπως τον Αλέξανδρο, τον πλανόδιο τσαγκάρη του Ψυχικού, όπου έμενε, σε στάση μετωπική, ίσως ως μια αναφορά στα αρχαϊκά πρότυπα.

Τρία από τα υδροκινητικά έργα του Ζογγολόπουλου παρουσιάζονται σε μικρογραφίες, δημιουργίες που τον απογείωσαν.

Τα πολύ γνωστά γλυπτά του για τον δημόσιο χώρο, όπως ο Ποσειδώνας, που επρόκειτο να τοποθετηθεί στην πλατεία Ομονοίας και σήμερα βρίσκεται στην Ουάσιγκτον, τα γλυπτά που δημιούργησε για τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, οι Ολυμπιακοί Κύκλοι στο Αεροδρόμιο, όλα παρουσιάζονται σε μικρό μέγεθος.

Φυσικά, πρώτο και σημαντικό ρόλο στην έκθεση έχουν οι Φακοί (εκτίθεται και το πρώτο του έργο με φακό, το «Καμένο βιβλίο») και οι Ομπρέλες, σήμα-κατατεθέν του καλλιτέχνη. Μάλιστα, όταν μεγάλωσε κρατούσε ομπρέλα αντί για μπαστούνι, την οποία ονόμαζε... Μόραλη (!), αναφορά σε ένα λεκτικό παιχνίδι που έκανε με τον γνωστό ζωγράφο.

Για τους Αθηναίους ο Ζογγολόπουλος έχει πολλά πρόσωπα. Για παράδειγμα, ερχόμαστε σε επαφή με το έργο του «Αίθριο» (1999) καθημερινά στο μετρό του Συντάγματος, το μεγαλύτερο γλυπτό που υπάρχει σε δημόσιο χώρο (ύψος 25 μ., διάμετρος 8,5 μ.), το οποίο σε μικρή κλίμακα φιλοξενείται στην έκθεση.

Οι ομπρέλες του είναι όλες βαμμένες με το χέρι και μαζί με τις «4 Εποχές» είναι τα μόνα από τα γλυπτά του που έχουν χρώμα. 'Η το «Tel-Neant» (1997), στο Μέγαρο του ΟΤΕ στο Μαρούσι, θα μπορούσε να είναι ο Ζογγολόπουλος, σύμφωνα με τον Άγγελο Μωρέτη, διευθυντή του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, μια και «μοιάζει να αφουγκράζεται την ουσία του σύμπαντος».

Το Μνημείο για τον Χορό του Ζαλόγγου στο Ζάλογγο, που παριστάνει σύμπλεγμα γυναικών που χορεύουν, έχει κατασκευαστεί από 4.300 ασβεστολιθικούς όγκους για να είναι εναρμονισμένο με το τοπίο.

Έγινε σε συνεργασία με τον καρδιακό του φίλο, τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, και ολοκληρώθηκε με δυσκολία, κουβαλώντας τις πέτρες με τα γαϊδουράκια (1954-1960).