Κώστια Κοντολέων - «Η λογοτεχνία στην Ελλάδα της κρίσης»
Δυστυχώς ήρθε η στιγμή για όλους όσους αγαπάμε την λογοτεχνία να την δούμε μέσα από άλλα μάτια, άλλες συνθήκες, άλλα δεδομένα - αυτά της κρίσης.
Η κρίση που πέντε χρόνια τώρα βιώνουμε σαν κράτος και σαν λαός σε οικονομικό, πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο, έχει – μιλώντας πάντα με γνώμονα,το πως εγώ προσλαμβάνω αυτά που συμβαίνουν γύρω μου- επηρεάσει διπλά την λογοτεχνία- και ως προς την θεματολογία όσων γράφονται αλλά και ως προς την επιλογή εκείνων που εκδίδονται.
Η κρίση-κατά τη γνώμη μου-πέρα από την οικονομική συμπίεση που αναμφίβολα προκαλεί, είναι και βασικός υπαίτιος της πτώσης ιδεολογικών και κοινωνικών αξιών, έτσι σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο τα άτομα αναζητούν ικανά στηρίγματα που θα τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν το ζοφερό πολλές φορές μέλλον.
Ας μου επιτραπεί να υποστηρίξω πως αυτού του είδους η ανάγκη τους έχει στρέψει παρηγορητικά στην ανασύσταση του ένδοξου και εθνικού παρελθόντος, ουσιαστικά ψευδεπίγραφα στηρίγματα, αφού το παρελθόν δεν είναι ούτε ικανό ούτε πρόσφορο να επηρεάσει το παρόν.
Παρατηρείται, λοιπόν, το φαινόμενο, οι αναγνώστες να στρέφονται επηρεασμένοι από την κρίση σε κείμενα που παρόλο που γράφονται στην καρδιά της κρίσης στην πλειοψηφία τους δεν τολμούν να βρεθούν αντιμέτωπα με το ανυπόφορο σήμερα αλλά ανατρέχουν στο χτες που παρά τις δυσκολίες που έγιναν βίωμα στους ανθρώπους του τότε, με κάποιον μαγικό τρόπο ξεπεράστηκαν και η ζωή ξαναήρθε στα ίσια της. Βλέπετε η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία.
Αλλά μήπως η ίδια ανάγκη δημιουργείται και στους συγγραφείς που καταφεύγουν στην συγγραφή τέτοιων κειμένων; Έτσι κι αλλιώς ο συγγραφέαςτις ανάγκες του αναγνώστη του υπηρετεί γι’ αυτό και στρέφει την έμπνευση του προς τα ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος, που λειτουργούν στο κοινό του σαν προστατευτική ασπίδα στις επιθέσεις του σήμερα;
Ωστόσο, στην πλειοψηφία τους, τα ιστορικά συμβάντα του όποιου ένδοξου παρελθόντος αδυνατούν να ειπωθούν και να καταγραφούν από τον συγγραφέα μέσα από μια σύγχρονη προβληματική που ίσως θα μπορούσε να βοηθήσει τον αναγνώστη να βρει λύσεις στα αδιέξοδα του. Με αποτέλεσμα η αναζήτηση τους να περιορίζεται στην ανάγκη να επαναφωτιστούν με τρόπους επιβεβαίωσης των πατροπαράδοτων εθνικών αξιών.
Παράλληλα ένα άλλο κομμάτι του κοινού βρίσκεται σε αγωνιώδη αναζήτηση έργων που θα το βοηθήσουν να ‘διαφύγει-ξεφύγει’ από την αφόρητη πραγματικότητα του. Έτσι καταφεύγει σε κείμενα που μιλούν για μεγάλα πάθη, καταλυτικούς έρωτες-όμως μέσα σε συνθήκες όπου δεν χωρούν δυσάρεστες κοινωνικές ανατροπές και πολύ περισσότερο αμφισβητήσεις.
Αυτού του είδους η λογοτεχνία, η λογοτεχνία της ‘φυγής’ – εύκολα γράφεται και ακόμη πιο εύκολα και έντονα διαδίδεται- από την άλλη οι εκδότες (ακόμη κι αν δεν θέλουν να υποκύψουν στην έκδοση της) την αποδέχονται τελικά αφού μπορεί ως ένα βαθμό να τους προστατέψει από μια ενδεχόμενη οικονομική ασφυξία.
Με αυτό το σκεπτικό, έχουμε, λοιπόν, από την μια βιβλία που καλλιεργούν πλασματικά την ελπίδα και από την άλλη προσφέρουν μια ψευδεπίγραφη διαφυγή.
Ωστόσο, η αληθινή λογοτεχνία (που δεν έχει πάψει να δίνει το παρόν της παρά τις όποιες δυσκολίες, με βασικότερη την εύρεση εκδοτικού δρόμου) είναι εκείνη που δεν ξεγελά, που δεν παραπλανεί, και κυρίως που δεν κανακεύει τον αναγνώστη.
Αυτό που πραγματικά κάνει, είναι με την εσωτερική προσέγγιση των συναισθημάτων και την τολμηρή ανάλυση των κοινωνικών-οικονομικών συνθηκών, να βοηθήσει τον αναγνώστη ώστε να έχει πλήρη συνείδηση των συνθηκών μέσα στις οποίες ζει κι αυτό με την σειρά του να τον διευκολύνει να επιλέξει πιο αποτελεσματικούς και ουσιαστικούς τρόπους που θα του δώσουν τη δυνατότητα να ξεπεράσει την κρίση τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Η Κώστια Κοντολέων είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.
Έχει μεταφράσει περισσότερα από εκατό βιβλία, μεταξύ των οποίων έργα των: Τζόις Κάρολ Όουτς, Φίλιπ Πούλμαν, Τόμας Σάβατζ, Ρόαλντ Νταλ, Μάρκους Ζούσακ, Ρόμπερτ Κόρμιερ, Πένελοπ Φιτζέραλντ, Ρ. Κ. Νάραγιαν, Μάγια Αγγέλου, Μέλβιν Μπέρτζες κ.ά.
Έχει τιμηθεί με διάφορα βραβεία∙ ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης 1992, το Βραβείο Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας 2003 και η διπλή αναγραφή της στον Τιμητικό Πίνακα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ).
Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορεί επίσης το μυθιστόρημά της ΦΕΥΓΩ
και ΜΕΣΑ ΑΠ’ ΤΙΣ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ.
Ο πολιτιστικός ιστότοπος Πολιτιστική Ατζέντα, διοργανώνει μια σειρά δημοσιεύσεων σε ζητήματα που αφορούν τη Λογοτεχνία και πρώτο μας θέμα είναι: «Η Λογοτεχνία στην Ελλάδα της κρίσης».
Ευχαριστούμε τη συγγραφέα Κώστια Κοντολέων, που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μας και μας έστειλε το αδημοσίευτο δοκίμιό της με τίτλο «Η λογοτεχνία στην Ελλάδα της κρίσης» που δημοσιεύουμε:
Η λογοτεχνία στην Ελλάδα της κρίσης
Δυστυχώς ήρθε η στιγμή για όλους όσους αγαπάμε την λογοτεχνία να την δούμε μέσα από άλλα μάτια, άλλες συνθήκες, άλλα δεδομένα - αυτά της κρίσης.
Η κρίση που πέντε χρόνια τώρα βιώνουμε σαν κράτος και σαν λαός σε οικονομικό, πολιτιστικό και βιοτικό επίπεδο, έχει – μιλώντας πάντα με γνώμονα,το πως εγώ προσλαμβάνω αυτά που συμβαίνουν γύρω μου- επηρεάσει διπλά την λογοτεχνία- και ως προς την θεματολογία όσων γράφονται αλλά και ως προς την επιλογή εκείνων που εκδίδονται.
Η κρίση-κατά τη γνώμη μου-πέρα από την οικονομική συμπίεση που αναμφίβολα προκαλεί, είναι και βασικός υπαίτιος της πτώσης ιδεολογικών και κοινωνικών αξιών, έτσι σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο τα άτομα αναζητούν ικανά στηρίγματα που θα τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν το ζοφερό πολλές φορές μέλλον.
Ας μου επιτραπεί να υποστηρίξω πως αυτού του είδους η ανάγκη τους έχει στρέψει παρηγορητικά στην ανασύσταση του ένδοξου και εθνικού παρελθόντος, ουσιαστικά ψευδεπίγραφα στηρίγματα, αφού το παρελθόν δεν είναι ούτε ικανό ούτε πρόσφορο να επηρεάσει το παρόν.
Παρατηρείται, λοιπόν, το φαινόμενο, οι αναγνώστες να στρέφονται επηρεασμένοι από την κρίση σε κείμενα που παρόλο που γράφονται στην καρδιά της κρίσης στην πλειοψηφία τους δεν τολμούν να βρεθούν αντιμέτωπα με το ανυπόφορο σήμερα αλλά ανατρέχουν στο χτες που παρά τις δυσκολίες που έγιναν βίωμα στους ανθρώπους του τότε, με κάποιον μαγικό τρόπο ξεπεράστηκαν και η ζωή ξαναήρθε στα ίσια της. Βλέπετε η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία.
Αλλά μήπως η ίδια ανάγκη δημιουργείται και στους συγγραφείς που καταφεύγουν στην συγγραφή τέτοιων κειμένων; Έτσι κι αλλιώς ο συγγραφέαςτις ανάγκες του αναγνώστη του υπηρετεί γι’ αυτό και στρέφει την έμπνευση του προς τα ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος, που λειτουργούν στο κοινό του σαν προστατευτική ασπίδα στις επιθέσεις του σήμερα;
Ωστόσο, στην πλειοψηφία τους, τα ιστορικά συμβάντα του όποιου ένδοξου παρελθόντος αδυνατούν να ειπωθούν και να καταγραφούν από τον συγγραφέα μέσα από μια σύγχρονη προβληματική που ίσως θα μπορούσε να βοηθήσει τον αναγνώστη να βρει λύσεις στα αδιέξοδα του. Με αποτέλεσμα η αναζήτηση τους να περιορίζεται στην ανάγκη να επαναφωτιστούν με τρόπους επιβεβαίωσης των πατροπαράδοτων εθνικών αξιών.
Παράλληλα ένα άλλο κομμάτι του κοινού βρίσκεται σε αγωνιώδη αναζήτηση έργων που θα το βοηθήσουν να ‘διαφύγει-ξεφύγει’ από την αφόρητη πραγματικότητα του. Έτσι καταφεύγει σε κείμενα που μιλούν για μεγάλα πάθη, καταλυτικούς έρωτες-όμως μέσα σε συνθήκες όπου δεν χωρούν δυσάρεστες κοινωνικές ανατροπές και πολύ περισσότερο αμφισβητήσεις.
Αυτού του είδους η λογοτεχνία, η λογοτεχνία της ‘φυγής’ – εύκολα γράφεται και ακόμη πιο εύκολα και έντονα διαδίδεται- από την άλλη οι εκδότες (ακόμη κι αν δεν θέλουν να υποκύψουν στην έκδοση της) την αποδέχονται τελικά αφού μπορεί ως ένα βαθμό να τους προστατέψει από μια ενδεχόμενη οικονομική ασφυξία.
Με αυτό το σκεπτικό, έχουμε, λοιπόν, από την μια βιβλία που καλλιεργούν πλασματικά την ελπίδα και από την άλλη προσφέρουν μια ψευδεπίγραφη διαφυγή.
Ωστόσο, η αληθινή λογοτεχνία (που δεν έχει πάψει να δίνει το παρόν της παρά τις όποιες δυσκολίες, με βασικότερη την εύρεση εκδοτικού δρόμου) είναι εκείνη που δεν ξεγελά, που δεν παραπλανεί, και κυρίως που δεν κανακεύει τον αναγνώστη.
Αυτό που πραγματικά κάνει, είναι με την εσωτερική προσέγγιση των συναισθημάτων και την τολμηρή ανάλυση των κοινωνικών-οικονομικών συνθηκών, να βοηθήσει τον αναγνώστη ώστε να έχει πλήρη συνείδηση των συνθηκών μέσα στις οποίες ζει κι αυτό με την σειρά του να τον διευκολύνει να επιλέξει πιο αποτελεσματικούς και ουσιαστικούς τρόπους που θα του δώσουν τη δυνατότητα να ξεπεράσει την κρίση τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Κώστια Κοντολέων
Κώστια Κοντολέων
Η Κώστια Κοντολέων είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.Έχει μεταφράσει περισσότερα από εκατό βιβλία, μεταξύ των οποίων έργα των: Τζόις Κάρολ Όουτς, Φίλιπ Πούλμαν, Τόμας Σάβατζ, Ρόαλντ Νταλ, Μάρκους Ζούσακ, Ρόμπερτ Κόρμιερ, Πένελοπ Φιτζέραλντ, Ρ. Κ. Νάραγιαν, Μάγια Αγγέλου, Μέλβιν Μπέρτζες κ.ά.
Έχει τιμηθεί με διάφορα βραβεία∙ ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης 1992, το Βραβείο Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας 2003 και η διπλή αναγραφή της στον Τιμητικό Πίνακα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ).
Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορεί επίσης το μυθιστόρημά της ΦΕΥΓΩ
και ΜΕΣΑ ΑΠ’ ΤΙΣ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου